Roostermaat selecteren

7 minuten lezen

De roostermaat kies je op basis van wat de OC-gebruiker kan zien en aanraken, niet op basis van cognitieve vaardigheden, taal- en/of woordbegrip of je ideeën over zijn/haar mogelijkheden.

Zodra we een OC-systeem met een uitgebalanceerd vocabulaire hebben gekozen, bepalen we de roostermaat waarmee de gebruiker gaat beginnen.

De meeste mensen hebben moeite met deze stap. Misschien vraag je je af met hoeveel knoppen de gebruiker moet beginnen. Je wil niet voor te weinig knoppen kiezen, maar ook zeker niet voor te veel. 

In dit artikel vind je suggesties en ideeën voor de keuze van de roostermaat, zoals tips voor gebruikers met visuele of motorische beperkingen. Bovendien behandelen we de voordelen van grotere roostermaten en leggen we uit hoe je eventuele drempels wegneemt.

Zien en aanraken

Het is belangrijk dat je de roostermaat kiest op basis van wat de OC-gebruiker kan zien en aanraken. Baseer je keuze niet op cognitieve vaardigheden, taal- en/of woordbegrip of je ideeën over zijn/haar mogelijkheden. Over het algemeen onderschatten we de potentie van de gebruiker. Daardoor bestaat de kans dat het OC-systeem in het begin te weinig woorden bevat. 

OC-gebruikers hoeven niet te bewijzen hoeveel knoppen ze per pagina kunnen bedienen. Sterker nog, een OC-systeem wordt minder uitdagend als het slechts een paar opties voor speelgoed of etenswaren biedt waarvan je al weet dat dit de favorieten van de gebruiker zijn. Het is soms gewoon effectiever om naar het gewenste voorwerp te wijzen of te reiken. De werkelijke kracht van OC is dat gebruikers hun taal- en communicatievermogen ontwikkelen. Daarom moeten de pagina's het maximaal aantal knoppen bevatten dat de OC-gebruiker kan zien en aanraken. Zo heeft hij/zij meer woorden en mogelijkheden tot zijn/haar beschikking om het taalvermogen te stimuleren.

Proloquo2Go startscherm met 6x3 roostermaat
Proloquo2Go met 6x3 roostermaat

Minder knoppen, minder mogelijkheden

Beginnende gebruikers geven we vaak een klein rooster met weinig vakken waarmee ze uitsluitend keuzes kunnen aangeven. Dit lijkt een goed startpunt: de gebruiker hoeft maar weinig knoppen te bekijken en door hun grootte zijn ze makkelijk aan te raken. Maar eigenlijk maken we het juist heel moeilijk voor de OC-gebruiker. Hij/zij heeft weinig woorden tot zijn/haar beschikking om taal te ontdekken en nieuwe vaardigheden op te doen. De woorden die de OC-gebruiker nodig heeft voor deze ontwikkeling ontbreken vaak. Of ze zijn er wel, maar zitten verborgen in verschillende mappen die veel navigatie vereisen. 

Een ander probleem met kleine roostermaten doet zich voor wanneer de OC-gebruiker toe is aan een rooster met meer vakken. Stel zelf maar eens een grotere roostermaat in om te begrijpen wat we hiermee bedoelen.  Zie je dat de knoppen van plaats veranderen? Telkens wanneer je een nieuwe maat kiest, moet de gebruiker opnieuw leren waar alle woorden staan.

Proloquo2Go paardrijden map in 6x3 roostermaat
Proloquo2Go paardrijdenmap in 6x3 roostermaat

Meer knoppen aanbieden

Met een grotere roostermaat is er meer taal beschikbaar op het scherm. Hierdoor kan de gebruiker in één oogopslag de woorden zien en herkennen die hij/zij nodig heeft.  Het is niet meer nodig om te onthouden in welke mappen ze staan en hoe je hier naartoe navigeert. 

Een voorbeeld: het is makkelijker om de zin 'Waarom kijk je daar?' te schrijven met behulp van een grote roostermaat dan een kleine. Het lukt best om deze zin met een klein rooster te produceren, maar het vergt veel meer navigatie. De woorden staan niet meer op de startpagina, maar in verschillende mappen.

Proloquo2Go startscherm met 12x8 roostermaat
Proloquo2Go startscherm met 12x8 roostermaat

OC-gebruikers zijn dus juist gebaat bij méér woorden. Ze kunnen er meer mee zeggen en hun taalvermogen ontwikkelen.

Tips voor mensen met visuele of motorische beperkingen

Sommige OC-gebruikers hebben visuele of motorische beperkingen. Het kan even duren voordat je de optimale roostermaat en instellingen voor hen hebt gevonden.

Deze beginnende gebruikers zijn misschien niet in staat om de knoppen van de grotere roostermaten te zien en/of aan te raken. Dan is het beter om voor een kleinere maat te kiezen.

We hebben een aantal tips voor je op een rij gezet waarmee je de pagina's kunt vullen met de grootst mogelijke roostermaat:

  • Gebruik een grotere iPad, zoals de 12,9 inch iPad Pro. Door de grotere afmeting zijn de vakken groter, waardoor hij misschien makkelijker te bedienen is.
  • Voor gebruikers die moeite hebben met het fysieke gebruik van het apparaat of de knoppen niet goed kunnen aanraken zijn er hulpmiddelen zoals standaards, stylussen of rasters.
  • Voor gebruikers die last hebben van een tremor of regelmatig twee knoppen tegelijk aanraken in plaats van één, zijn er alternatieve toegangsmethoden beschikbaar. In Proloquo2Go kun je aanvaardingstijd instellen of Selecteer bij loslaten inschakelen.
  • Vergroot de ruimte tussen de knoppen.
  • Voor Proloquo2Go-gebruikers met alleen een visuele beperking is Selecteer bij loslaten met gesproken hints een handige optie.
  • Voor gebruikers met een visuele beperking kun je het contrast tussen de achtergrond en de knoppen verhogen. Vergroot daarnaast de ruimte tussen de knoppen om ze beter zichtbaar te maken voor mensen met een corticale visuele beperking.
  • Scannen en schakelaarbediening zijn toegangsmethoden voor gebruikers die door zware motorische beperkingen de knoppen niet nauwkeurig genoeg kunnen aantikken. Proloquo2Go ondersteunt auditief scannen voor gebruikers die zowel motorisch als visueel beperkt zijn.
  • Wil je meer informatie over deze mogelijkheden? Neem dan contact op met ons supportteam.
  • Meer artikelen over alternatieve toegangsmethodes vind je op de Help- en Support-pagina's.

Waarschijnlijk moet je eerst veel opties uitproberen voordat je OC-systeem optimaal is ingesteld. Maar dat is geen verloren tijd: je geeft de OC-gebruiker vanaf het allereerste begin toegang tot meer woorden.

Er komt veel op je af

Het is niet vreemd dat het nogal overweldigend kan voelen als je voor het eerst met zoveel knoppen op een OC-systeem aan de slag gaat. Misschien ben je bang dat de pagina te vol is. Of het lijkt alsof je veel moet tikken om de benodigde woorden te vinden. Misschien maak je je zorgen dat de gebruiker er niet mee om kan gaan.

De beste manier om deze bezorgdheid te overwinnen is door simpelweg te beginnen. Leer je OC-systeem kennen! Modelleer zo vaak en zo veel mogelijk. Hoe vaker je het rooster gebruikt, des te makkelijker het wordt. Misschien modelleer je maar één woord per keer, maak je fouten en vind je niet altijd het juiste woord. Dit hoort allemaal bij het OC-leerproces. Betrek iedereen uit de omgeving erbij en ondersteun elkaar bij het modelleren. Gun jezelf de tijd om te leren omgaan met het rooster. Geef niet te snel op!

Sommige mensen vinden het handig om een papieren versie van het rooster bij de hand te houden. Dan kun je een Nederlandse Proloquo2Go Crescendo™-kernwoordenkaart (8x12) gebruiken. Je kunt ook een screenshot maken van de hoofdmap van je OC-systeem en dit uitprinten. Deze eenvoudige papieren versies zorgen ervoor dat gebruikers vaker het goede woord of de juiste woordcombinatie zien en aanwijzen. Bovendien is de overstap naar de iPad daarna makkelijker.

Gebruik je Proloquo2Go, dan kun je ook de functie Progressieve taal proberen. Met deze functie kun je systematisch knoppen verbergen. Naarmate het taalvermogen van de gebruiker groeit, maak je stapsgewijs steeds meer knoppen zichtbaar, terwijl de knoppen die de gebruiker al heeft geleerd op dezelfde plek blijven staan. Dit is een uitstekende leermethode voor OC-gebruikers die met een grotere roostermaat beginnen.

De roostermaat aanpassen

Ben je klaar voor een nieuwe stap? Wil je de roostermaat van het OC-systeem aanpassen zodat de gebruiker meer woorden en mogelijkheden heeft om zijn/haar taalgebruik te ontwikkelen? Vertrouw erop dat je op elk moment een grotere roostermaat kunt introduceren. Probeer de verschillende opties van de roostermaten uit om de knopgrootte te vinden die de OC-gebruiker kan zien en aanraken.

Voor gebruikers van Proloquo2Go hebben we meer informatie over het aanpassen van de roostermaat.

De volgende stap

Met een grotere roostermaat is er veel meer taal en communicatie mogelijk. Wil je je OC-gebruiker leren hoe hij/zij alle beschikbare woorden kan gebruiken, dan zul jij het moeten voordoen. Modelleer de woorden terwijl je met de OC-gebruiker praat.

Nu ben je klaar om het vocabulaire en het systeem te personaliseren voor de OC-gebruiker.

Bronvermelding en links

Auteurs

Geschreven door