Wat is Gestalt Language Processing?

Gestalt Language Processing, of gestalt-taalverwerking, is een vorm van taalontwikkeling waarbij iemand eerst hele zinnen herhaalt en onthoudt en in een later stadium de losse woorden uit deze zinnen leert herhalen en gebruiken.

De basiseenheid van taal is een woord. Wij bouwen taal woord voor woord op tot zinnen om iets duidelijk te maken. Voor gestalt-taalverwerkers is de basiseenheid van taal niet een woord, maar een 'stuk' of 'brok' taal. Zo beschouwt een gestalt-taalverwerker 'Ik kom nog terug' als één stuk. Hij herkent de afzonderlijke woorden die de zin vormen - 'ik', 'kom', 'nog' en 'terug' - niet, maar ziet ze als één geheel. Een 'stuk' taal dat in zijn geheel wordt gebruikt, wordt een gestalt of script genoemd. Het wordt ook wel 'vertraagde echolalie' (imitatie) genoemd.

Gestalt-taalverwerking vormt een normaal onderdeel van taalontwikkeling. Alle kinderen gebruiken gestalts, ook degenen die woord voor woord leren spreken. Zo verwerken de meeste kinderen (en volwassenen!) 'graag gedaan' als een gestalt. Ze staan niet stil bij de betekenis van de afzonderlijke woorden 'graag' en 'gedaan' - ze zien het als één geheel.

Een script (gestalt) kan overigens iets anders betekenen dan er letterlijk wordt gezegd. 'Gaat het?' kan bijvoorbeeld 'Ik heb pijn' betekenen, omdat een kind die vraag vaak hoort als er iets vervelends is gebeurd. Gestalt-taalverwerkers zijn in zekere zin meesters van de metafoor. Ze zien het verband tussen de twee scenario's en gebruiken de taal van de eerste situatie voor de tweede situatie.

Ik heb vaak de behoefte om in mijn dagelijks leven een gestalt te gebruiken. Ik zit bijvoorbeeld in de woonkamer te breien en het lukt niet. Het is voor mij te moeilijk om woord voor woord duidelijk te maken wat er aan de hand is als ik overstuur ben. In plaats daarvan gebruik ik een gestalt om iets duidelijk te maken. Dan zeg ik klagend: "Op sommige dagen kom je gewoon niet van een bom af!" Mijn echtgenoot kijkt op en vraagt: "Waar heb je moeite mee?" Gelukkig niet met een bom. Ik heb een probleem dat ik niet kan oplossen, wat ik ook probeer (net als Batman in de film met Adam West uit 1966, die zijn frustratie uit omdat het hem niet lukt om een bom veilig te laten ontploffen omdat er altijd wel iemand in de buurt is). Soms brengt mijn echtgenoot dan mijn OC, maar soms lukt het ook zonder. Het is belangrijk dat we moeite doen om elkaar te begrijpen.

De vier fasen van gestalt-taalverwerking

Gestalt-taalverwerking bestaat uit vier fasen:

  1. Hele zinnen (gestalts) gebruiken om te communiceren (Er is geen betere plek dan thuis. We zijn niet meer in Kansas.)
  2. Zinsdelen gebruiken voor het maken van nieuwe combinaties. (We zijn niet - thuis.)
  3. Inzien dat woorden de belangrijkste bouwstenen van taal zijn. Losse woorden isoleren en combineren. (Kansas niet thuis.)
  4. Grammaticaal correcte zinnen leren gebruiken. (Kansas is niet mijn thuis.)

Hoe weet ik of iemand een gestalt-taalverwerker is?

Je leert iemand beter begrijpen als je weet dat hij/zij een gestalt-taalverwerker is. Voordat we wisten wat GLP inhield, waren we misschien geneigd om het gebruik van scripts te ontmoedigen. Nu weten we dat scripts onderdeel zijn van taalverwerving en -ontwikkeling en dat we ze niet letterlijk moeten nemen. We nemen niet aan dat iemand begrijpt hoe hij het woord 'plek' moet gebruiken, alleen omdat hij de zin 'Er is geen betere plek dan thuis' begrijpt.

Als mensen goed kunnen spreken, kunnen we ze vaak vrij gemakkelijk als gestalt-taalverwerkers herkennen. Ze herhalen favoriete zinnen met dezelfde intonatie die ze eerder gehoord hebben. Ze breken de zinnen niet af en gebruiken de woorden niet om nieuwe zinnen te maken. Gestalt Language Processing komt veel voor bij autistische mensen.

Gestalt Language Processing en OC

We kunnen niet met zekerheid zeggen dat mensen die niet goed (genoeg) kunnen spreken gestalt-taalverwerkers zijn. Er wordt al enige tijd onderzoek gedaan naar gestalt-taalverwerking, maar hierbij is niet onderzocht of niet-sprekende mensen gestalt-taalverwerkers zijn.

Er is ook weinig tot geen onderzoek gedaan naar gestalt-taalverwerking en OC. Het is belangrijk om ons te realiseren dat gestalt-taalverwerking onderdeel is van ieders taalontwikkeling. Daarom zullen ook alle OC-gebruikers een aantal gestalts hebben.

We vermoeden dat veel autistische OC-gebruikers gestalt-taalverwerkers zijn, omdat veel sprekende autistische mensen dat zijn. Het goede nieuws is dat dit niets verandert aan de bewezen strategieën voor OC. Onderzoek heeft aangetoond dat bewezen OC-strategieën niet alleen voor sommige mensen maar voor alle mensen werken.

Mensen die af en toe gebruikmaken van OC doen dat omdat de woorden die ze zeggen niet overeenkomen met wat ze bedoelen. Met de visuele en motorische ondersteuning van een OC-apparaat kunnen ze duidelijk maken wat ze bedoelen. Met mijn apparaat zou ik "Ik heb hulp nodig!" zeggen in plaats van "Houston, we hebben een probleem."

Vier manieren om gestalt-taalverwerking met OC te ondersteunen

Veel van onze aanbevelingen voor OC-gebruikers zijn ook belangrijk voor gestalt-taalverwerkers.

  1. Modelleer met OC: gestalt-taalverwerkers herhalen zinnen uit hun omgeving. Het is belangrijk om veel taal aan te bieden die ze kunnen herhalen door OC consistent te modelleren. OC laat ook visueel zien dat de eenheden die we gebruiken om te communiceren woorden zijn.
  2. Gebruik kernwoorden: gestalt-taalverwerkers hebben praktische scripts/gestalts nodig die ze in veel verschillende situaties kunnen gebruiken. Je biedt scripts aan door kernwoorden te gebruiken. ('Ik vind het geweldig!' kun je in meer situaties gebruiken dan 'Het stoofschotelrecept van Lily is heerlijk!')
  3. Grammatica heeft geen prioriteit: de laatste fase van gestalt-taalontwikkeling is het gebruik van grammaticaal correcte zinnen. Focus niet te veel op de grammatica tot de OC-gebruiker woorden weet te combineren.
  4. Gebruik OC niet als test: gestalt-taalverwerkers pikken taal op uit emotioneel beladen situaties. Het helpt niet om quizkaartjes of zinstrips te gebruiken, een reactie te forceren (‘zeg mij na’) en de hand van de OC-gebruiker vast te pakken om woorden aan te wijzen. Leg ze geen woorden in de mond en maak de communicatie leuk en interessant.