Wanneer je begint aan het OC-traject is het belangrijk om het systeem aan te passen aan de individuele voorkeuren en behoeften van de gebruiker. Een net aangeschaft OC-systeem doet of zegt meestal niet precies wat je zou willen.

Voor een geslaagde implementatie van een OC-systeem is het belangrijk dat je het personaliseert. Dit is een teamproces: iedereen in de omgeving van de gebruiker heeft een aandeel in de implementatie. Hierbij kun je ook broers en zussen, leeftijdsgenoten en klasgenoten betrekken. En vergeet vooral de OC-gebruiker zelf niet. OC-gebruikers ontwikkelen vaak een gevoel van zeggenschap als ze worden betrokken bij het personaliseren van hun systeem. Dit stimuleert snelle acceptatie van het systeem en draagt bij aan het succes op de lange termijn. 

In dit artikel lichten we een aantal manieren toe waarop je het systeem kunt personaliseren. De aanpassing van het randvocabulaire en de instelling van aspecten zoals stemmen, weergave en toegang komen hierbij aan bod.

Het randvocabulaire personaliseren

Een uitgebalanceerd OC-systeem geeft de gebruiker toegang tot kern- en randwoorden, die zijn ondergebracht in categorieën of mappen. Staan de woorden in het systeem die van persoonlijk belang zijn voor de OC-gebruiker? En zijn deze makkelijk te vinden?

Inventariseer de woorden die de gebruiker aanspreken en van groot belang zijn in het dagelijks leven. Deze woorden voeg je toe. Kies hiervoor de meest logische map zodat ze snel te vinden zijn. Nieuwe mensen in de omgeving van de OC-gebruiker moeten ze zonder instructie kunnen opzoeken.

Woorden en mappen die we meestal personaliseren:

  • De map Over mezelf: controleer of knoppen met woorden zoals de naam van de gebruiker en zijn/haar leeftijd up-to-date zijn en pas ze eventueel aan. 
  • De map Mensen: hierin maak je knoppen van familieleden, vrienden en andere belangrijke mensen uit de omgeving van de OC-gebruiker. Je kunt eventueel foto's van hen aan de knoppen toevoegen.
  • De map Plaatsen: voeg hier de plaatsen toe die de OC-gebruiker vaak en/of graag bezoekt.
  • De map Eten: zorg ervoor dat op de eerste pagina van deze map de etenswaren staan die de gebruiker vaak eet.
  • De map Activiteiten: voeg hier knoppen toe met YouTube-kanalen, favoriete websites, boeken, films, spelletjes, muziek en alle andere activiteiten waarover de OC-gebruiker waarschijnlijk graag wil praten.
  • Voorgeprogrammeerde zinnen en zinsstarters: formuleer samen met de OC-gebruiker zinnen die regelmatig worden gebruikt en sla ze op.

Veel van deze toegevoegde woorden zullen specifieke zelfstandig naamwoorden, werkwoorden en bijvoeglijk naamwoorden zijn. Deze randwoorden voeg je toe aan het OC-systeem om ze te combineren met kernwoorden en zo verschillende boodschappen te formuleren. Als je bijvoorbeeld de naam van een vriendin toevoegt aan de map Mensen, zoals 'Jessie', dan kan de gebruiker zinnen zeggen zoals: 'Ik vind Jessie leuk', 'Ik ga met Jessie __', 'Jessie is klaar', 'Jessie roept __', 'Jessie niet', etcetera.

Als je Proloquo2Go gebruikt, is het je vast al opgevallen dat het vocabulaire in de meeste mappen over twee pagina's is verdeeld. Dit hoort bij de VocaPriority™-functie. Hiermee kun je knoppen toewijzen aan VocaPriority™-niveaus, die zijn ingedeeld naar gebruiksfrequentie. Zo zorg je ervoor dat de meest gebruikte woorden van het vocabulaire makkelijk en snel toegankelijk zijn.

Lang niet elk woord dat je tegenkomt hoeft aan het vocabulaire toegevoegd te worden, want sommige woorden gebruikt de OC-gebruiker nauwelijks. Als je Proloquo2Go gebruikt, kun je ook eerst zoeken naar het woord in het vocabulaire om te kijken of het op een andere plaats staat dan je verwachtte. Als de gebruiker het woord maar één keer nodig heeft, is dit een mooi moment om te modelleren hoe je het woord spelt met het toetsenbord. Je kunt het dan zelfs laten uitspreken waardoor je het niet hoeft toe te voegen aan het vocabulaire.

Het OC-systeem personaliseren

Een OC-systeem dat net is aangeschaft doet meestal niet precies wat we willen. Met behulp van bepaalde instellingen zorg je ervoor dat het systeem aansluit op de behoeften en voorkeuren van de OC-gebruiker. Een van de eerste stappen is de selectie van een geschikte roostermaat met het juiste aantal knoppen per pagina. Daarnaast kun je de stem, de weergave en de toegankelijkheid aanpassen.

De stem personaliseren

De stem van het OC-systeem wordt de stem van de gebruiker. Beluister de verschillende stemmen van het systeem en kies degene die het beste past bij het geslacht, de leeftijd en het accent van de gebruiker.  Het is essentieel dat je de gebruiker bij deze keuze betrekt. Hij/zij heeft ongetwijfeld voorkeur voor een bepaalde stem.

Het kan voorkomen dat de gekozen stem sommige woorden niet goed uitspreekt. In de instellingen van Proloquo2Go kun je de uitspraak van een woord wijzigen.

De weergave personaliseren

Misschien wil je de weergave van het OC-systeem aanpassen. Denk bijvoorbeeld aan de kleuren van de knoppen en de achtergrond. Het is ook mogelijk om de knoppen zonder symbolen weer te geven en het lettertype te wijzigen. Voor al deze wijzgingen geldt: betrek de gebruiker en zijn/haar omgeving hierbij.

De toegankelijkheid personaliseren

Sommige OC-gebruikers hebben visuele of motorische beperkingen waardoor ze meer moeite hebben met de bediening van het systeem. Probeer de verschillende instellingen voor toegankelijkheid van het systeem uit, al naar gelang de behoeften van de gebruiker.

Als je Proloquo2Go gebruikt, vind je hier meer informatie over hoe je het systeem aanpast voor alternatieve toegang.

Aanpassen blijft altijd nodig

Je kunt het OC-systeem zo vaak aanpassen als je wil. Het kan bijvoorbeeld geregeld voorkomen dat je woorden aan het OC-systeem moet toevoegen. Misschien wil je de weergave veranderen, of de toegankelijkheid aanpassen. Overleg regelmatig met het team en de OC-gebruiker welke aanpassingen er nodig zijn. Inventariseer met welke omgevingen en activiteiten de gebruiker te maken krijgt, zodat je het benodigde vocabulaire kunt toevoegen en je zijn/haar participatie vergroot.

Vergeet niet deze persoonlijke instellingen op te slaan door een back-up te maken van het OC-systeem. Controleer regelmatig de back-upinstellingen om fouten te voorkomen. We leggen je graag uit hoe je back-ups maakt van Proloquo2Go.

Pas regelmatig het vocabulaire aan wanneer de gebruiker wil praten over nieuwe personen, plaatsen en interesses, of belangrijke ervaringen wil delen. Zorg ervoor dat het vocabulaire altijd voldoende groeimogelijkheden biedt. Voeg nieuwe woorden toe en stel nieuwe grammaticale vervoegingen beschikbaar naarmate de taalvaardigheid van de gebruiker toeneemt.

De volgende stap

Het is een belangrijk onderdeel van het OC-traject om het systeem te personaliseren. Dit aanpassingsproces zal continu doorgaan. Voordat je echt aan de slag gaat met OC doorloop je nog een aantal stappen. Nu is het belangrijk om OC altijd beschikbaar te maken.

Bronvermelding en links