Communicatie vindt altijd en overal plaats. Dat betekent dat er altijd mogelijkheden zijn om OC te modelleren, interactie te hebben en taalvaardigheid te ontwikkelen. Maak bij aanvang van het traject een plan over de manier waarop je OC gedurende de dag gaat toepassen. Hiermee voorkom je dat je aan het begin van het OC-traject overweldigd wordt. Zonder afgebakend start- of eindpunt haak je waarschijnlijk bij voorbaat al af. Of erger nog: je begint, maar boekt nooit vooruitgang.

Met dit artikel willen we je helpen in kaart te brengen in welke situaties en op welke momenten je OC kunt inzetten. Bovendien bekijken we hoe je OC integreert in dagelijkse handelingen, hoe je je aanpast aan ongeplande activiteiten en je aanpak bijstelt waar nodig.

Waar gebruik je OC?

Overal! Zorg dat je het OC-systeem overal mee naartoe kunt nemen zodat het beschikbaar is tijdens elke activiteit.

Dit betekent dat je vooraf moet nadenken over de omstandigheden waarin je OC gaat gebruiken. Misschien is het scherm van het OC-apparaat slecht zichtbaar in de zon. Bovendien zijn niet alle apparaten waterdicht, dus hoe ga je communiceren als je naar het zwembad of het strand gaat? En hoe gaat de OC-gebruiker het apparaat bedienen als hij/zij de handen niet vrij heeft omdat hij/zij bijvoorbeeld aan het fietsen of paardrijden is? Een papieren versie van het OC-systeem is dan een handig alternatief. Ook zou je het apparaat kunnen bevestigen op een makkelijk toegankelijke plek.

Wanneer gebruik je OC?

Altijd! Zonder OC zijn de communicatieopties van de gebruiker beperkt.  Iedereen zou in elke situatie de mogelijkheid moeten hebben om te communiceren, of je nu kunt spreken of niet. Plan het gebruik van je OC-systeem voor alle momenten van de dag, tijdens elke activiteit. Niet alleen voor de dagelijkse handelingen, maar ook voor de activiteiten die niet zo vaak voorkomen.

Hoe integreer je OC?

Communiceer tijdens elke dagelijkse handeling, zodat je gedurende de hele dag de taal- en communicatieontwikkeling van de gebruiker stimuleert.

Dagelijkse handelingen

Een makkelijk startpunt voor OC zijn de dagelijkse handelingen. Bij welke activiteiten die dagelijks of wekelijks terugkomen kun je OC inzetten?

Misschien helpt de OC-gebruiker elke dag met de bereiding van de lunch. Deze activiteit biedt allerlei mogelijkheden om te praten over wat jullie aan het doen zijn. Je kunt oefenen met specifieke woorden of zinnen die horen bij de communicatiedoelen van de OC-gebruiker. Een voorbeeld: de OC-gebruiker oefent vragen om hulp. Tijdens de lunch modelleer je 'help' als je de jampot niet open krijgt ('help open'), als je de boter uit de koelkast nodig hebt ('help pak') of als je de kaas niet kunt vinden ('help vinden'), etc.

Het is makkelijk om met dagelijkse handelingen te beginnen door de voorspelbare, vertrouwde taal en communicatie die erbij horen. Maar wees niet bang om af en toe eens af te wijken van de routine. Als dingen anders gaan dan gepland, is er veel ruimte voor betrokkenheid en commentaar. Breng de dagelijkse handelingen regelmatig opnieuw in kaart. Welke nieuwe woorden en ideeën kun je toevoegen? Hoe kun je taal herhalen en tegelijkertijd genoeg variatie aanbieden om de gebruiker geïnteresseerd en nieuwsgierig te houden? Terug naar het voorbeeld van de lunch. Hier kun je nieuwe gerechten voor de lunchtafel invoeren, vrienden uitnodigen om te komen eten of ergens gaan lunchen.

Maak een lijst van de dagelijkse handelingen van de OC-gebruiker.  Hoe kun je OC hierin integreren? Welke taal kun je modelleren? Hoe kun je de activiteit uitbouwen om de taalvaardigheid gestaag te ontwikkelen?

Andere activiteiten

De dagelijkse handelingen zijn pas het begin. Hoe meer je nadenkt over de momenten waarop je OC kunt integreren, des te meer mogelijkheden je ontdekt. Al snel zul je merken dat er net zoveel communicatie en interactie plaatsvindt in de overgang tussen twee activiteiten als tijdens die activiteiten zelf.

Voorkom beperkingen

Als je een plan opstelt waarbij het OC-systeem alleen beschikbaar is op bepaalde momenten van de dag beperk je de vooruitgang van de communicatie.  Zorg ervoor dat het systeem de hele dag beschikbaar is en ingezet wordt.  

Een voorbeeld hiervan zien we vaak terug op school: het OC-systeem wordt vaak ingezet tijdens het kringgesprek, maar op andere momenten wordt het niet consequent gebruikt. Bovendien krijgt de OC-gebruiker elke dag dezelfde vragen te beantwoorden tijdens dat kringgesprek.  Deze beperkte opvatting van OC is nadelig voor de OC-gebruiker. Hij/zij krijgt te weinig mogelijkheden om het OC-systeem in de praktijk te zien en horen. Daarnaast zijn er veel meer reden om te communiceren dan de gebruiker nu aangeboden krijgt. Dit aanbod uitbreiden maakt het aantrekkelijk en interessant om het OC-systeem te gebruiken.

Bouw keer op keer je plannen verder uit om OC gedurende de dag in te zetten zodat de gebruiker succesvol leert communiceren.

Maak tijd voor plezier

Soms communiceer je het best als je plezier maakt. Met een gemotiveerde en betrokken OC-gebruiker ontstaan er meer mogelijkheden tot interactie en taalontwikkeling. Wacht niet tot er iets leuks gebeurt, maar creëer zelf plezierige momenten. Bekijk de lijst met dagelijkse handelingen en bedenk ideeën en grapjes die je kunt toevoegen om er iets vrolijks van te maken.

Ongeplande activiteiten

Af en toe gebeurt er iets waarmee je geen rekening hebt gehouden. Het team en de OC-gebruiker worden op de proef gesteld; je moet de woorden vinden om een nieuwe boodschap in een onbekende situatie over te brengen. Beschouw het als een uitdaging. Waarschijnlijk maak je er fouten bij. Maar het belangrijkste is dat je OC beschikbaar maakt.  Het is namelijk niet te voorspellen welke geweldige communicatiekansen je ineens krijgt.

Plannen evalueren

Het is belangrijk om de ideeën en strategieën met betrekking tot dagelijks OC-gebruik regelmatig te evalueren en je plan hierop aan te passen. Zorg dat de veranderingen voor de OC-gebruiker positief uitpakken. Bouw plannen en doelen uit en stel ze keer op keer bij. Deze stap zul je regelmatig tegenkomen binnen het OC-traject.

De volgende stap

Maak een plan voor het gebruik van het OC-systeem en hou je eraan. Dit is essentieel als iedereen vooruitgang wil boeken in het OC-traject.  Hoe meer OC je integreert tijdens de dag, des te makkelijker en natuurlijker het wordt. Al snel zul je je afvragen hoe je ooit zonder OC hebt gekund. 

Met een betrokken team dat concrete plannen heeft opgesteld, is het tijd om te beginnen met communiceren.

Bronvermelding en links