Dagelijkse gesprekken zijn zeer interactief. Verschillende onderwerpen wisselen elkaar in hoog tempo af. Gesprekken verlopen zo snel dat als we willen meedoen, we onze boodschap alvast moeten plannen terwijl de ander nog aan het woord is. We anticiperen op wat de ander zal zeggen zodat we onze reactie alvast kunnen formuleren. We stemmen onze timing af op non-verbale signalen zoals pauzes, toon, oogopslag, intonatie en zelfs ademhaling.

Voor OC-gebruikers kan het een uitdaging zijn om een normaal gesprek te beginnen en vol te houden. Niet alleen vanwege de snelheid en de timing, maar ook vanwege (de beperkingen van) vocabulaire en technologie.

Gespreksbarrières voor OC-gebruikers

OC-gebruikers moeten aan alle vereisten van een goedlopend gesprek voldoen en ondertussen ook nog handmatig woorden op hun apparaat opzoeken. Elk non-verbaal signaal kan verstoord worden door OC. OC-gebruikers moeten het oogcontact verbreken om hun boodschap te formuleren. Hun bewegingen zijn gericht op hun OC-apparaat en niet op hun communicatiepartner. Aan iemand die normaal kan praten zie je niet dat hij/zij een reactie voorbereidt. Maar zodra een OC-gebruiker zijn/haar bijdrage begint te formuleren, kan dat onbeleefd overkomen. Omdat woorden typen of symbolen selecteren langzamer gaat dan praten, krijgen OC-gebruikers minder tijd om hun bericht te formuleren. Meestal stellen ze eerst hun reactie op, om het daarna via hun systeem uit te spreken.

Zeven manieren om OC-gebruikers te ondersteunen in gesprekken

Alle zeven tips hieronder draaien om één belangrijke les: vraag de OC-gebruiker hoe hij/zij ondersteund wil worden. Bepaal gezamenlijk hoe je zijn/haar bijdrage aan een gesprek het best kun stimuleren en ondersteunen.

1. Heb geduld

Houd er rekening mee dat een gesprek met een OC-gebruiker meer tijd kost. Wees geduldig: pauzeer, wacht en geef de OC-gebruiker de tijd om een reactie te formuleren. Als het gesprekstempo lager ligt, verlicht dat de druk op de OC-gebruiker en kan hij/zij beter begrijpen wat er gezegd wordt. Probeer niet te voorspellen wat de ander zal gaan zeggen en luister naar wat hij/zij daadwerkelijk zegt. Wacht totdat de OC-gebruiker zijn/haar boodschap volledig heeft geformuleerd zodat je niks belangrijks mist.

2. Een gesprek verloopt anders

Ga ervan uit dat een OC-gebruiker niet tegelijkertijd zijn/haar OC-apparaat kan bedienen én de gebruikelijke non-verbale signalen kan uiten. De digitale stem geeft die signalen niet weer.

3. Vaardigheden veronderstellen

Onderzoek heeft aangetoond dat, door de beperkingen van OC-systemen, gesprekspartners de OC-gebruiker soms onderschatten. Mensen die zonder problemen kunnen spreken interpreteren een laag tempo, lange pauzes, verbroken oogcontact, een kortaf antwoord en ontbrekende non-verbale signalen als slechte communicatievaardigheden. Maar we moeten deze aspecten beschouwen als resultaat van imperfecte technologie, niet als een gebrek aan vaardigheden of intelligentie.

4. De OC-gebruiker uitnodigen om het gespreksonderwerp te introduceren

OC-gebruikers doen vaak wel reactief mee aan een gesprek, maar uit onderzoek blijkt dat ze zelden het gespreksonderwerp bepalen. Wacht af en toon geduld zodat ze het gesprek kunnen initiëren. Denk er ook eens aan om de OC-gebruiker te vragen naar foto's van jullie gespreksonderwerp. Terwijl je de afbeeldingen bekijkt, heeft de OC-gebruiker de gelegenheid om zijn/haar inbreng te formuleren.

5. Opkomen voor de OC-gebruiker

Vraag andere gespreksdeelnemers te wachten terwijl de OC-gebruiker zijn/haar boodschap formuleert. Vraag de OC-gebruiker hoe je hem/haar het beste kunt ondersteunen in het gesprek. Of informeer of hij/zij het gesprek liever online voortzet (bijvoorbeeld via sociale media of e-mail). In een virtueel gesprek hoeft de OC-gebruiker meestal minder barrières te overwinnen omdat alle gesprekspartners digitaal communiceren in plaats van mondeling.

6. Vooruit plannen

OC-gebruikers hebben tijd nodig om een antwoord te formuleren, maar hebben ook een aantal zinnen in hun systeem opgeslagen om snel te gebruiken. De meeste OC-systemen hebben een functie om zinnen voor verschillende situaties en gesprekken vooraf op te slaan zodat je ze later direct bij de hand hebt. Uit onderzoek is gebleken dat veel OC-gebruikers deze functies nauwelijks gebruiken. Ervaren OC-gebruikers en begeleiders kunnen hun strategieën delen met minder ervaren OC-gebruikers.

7. Beeldmateriaal als hulpmiddel

Sommige OC-gebruikers, zoals mensen met afasie, hebben moeite om op de juiste woorden te komen. Anderen hebben veel tijd nodig om woorden te vinden in hun OC-systeem. Voor hen werkt het vaak efficiënter om beeldmateriaal te gebruiken wanneer ze een gespreksonderwerp willen introduceren, zoals foto's, tekeningen, afbeeldingen van internet of referentiematerialen zoals een plattegrond. Uit onderzoek naar communicatieve beperkingen zoals autisme en dementie blijkt dat beeldmateriaal de OC-gebruiker helpt om bij het gesprek betrokken te blijven en de gespreksbeurt over te nemen. Open en deel artikelen of memes op sociale media. Schrijf en vertel verhalen met apps zoals Pictello. Wijs afbeeldingen aan in een tijdschrift.

Bronvermelding en links (Engelstalig)